Czym grozi przetrenowanie? Najkrócej rzecz ujmując, to stan przewlekłego zmęczenia, które powstaje w wyniku zbyt forsownego długotrwałego wysiłku przy jednoczesnym braku odpowiedniego odpoczynku (nie należy mylić z ostrym zmęczeniem – to zniknie szybko i równie nagle, jak się pojawiło).
Dotyczy ono w zasadzie uprawiających jakikolwiek sport (pomijając może szachy…), zarówno wyczynowo, jak i amatorsko: nakładamy sobie kolejne porcje treningowe, zapominając o regeneracji, chcemy albo osiągnąć efekty wyjątkowo szybko (myślenie typu: „O, w miesiąc zafunduję sobie kaloryferek”), albo jesteśmy zbyt ambitni („X osiągnął już tyle, a ja trenuję i nic – muszę więc trenować trzy razy więcej”). Wyjątkowo złym rozwiązaniem jest też „pożyczenie” planu treningowego od osoby, która prezentuje wyższy poziom lub zwyczajnie ćwiczy już o wiele dłużej od nas: do wszystkiego należy dochodzić stopniowo, ciała bowiem – i pewnych jego ograniczeń – nie oszukamy… Do przetrenowania dochodzi często, jeśli nasze treningi prowadzimy w stanach obniżonej odporności lub kiedy jesteśmy osłabieni (infekcje, grypa, przeziębienie), a także gdy stosujemy nieprawidłową dietę, w której brakuje pewnych składników czy minerałów.
Trenerzy wyróżniają dwa rodzaje przetrenowania: krótkotrwałe i długotrwałe. To pierwsze dopada na pewnym etapie wielu ćwiczących – chcemy więcej, ale nie możemy, jesteśmy nieustannie zmęczeni, zwyczajnie nam się „odechciewa”. Specjaliści uważają, że może przynieść to pozytywne rezultaty – osiągnęliśmy pułap pewnych możliwości, jeśli umiejętnie się zregenerujemy, wskoczymy na wyższy poziom. Problem w tym, że bez samoświadomości ograniczeń własnego organizmu lub dobrego doradcy wiele osób zatrzyma się w rozwoju. Krótkotrwałe przetrenowanie zatrzyma ich postępy lub przejdzie w przetrenowanie długotrwałe, z którego wyjść trudno nawet najlepszym (i konieczna może być, jak w przypadku pracoholizmu, pomoc psychologa…). Typowymi objawami przetrenowania (są wśród nich objawy fizyczne i psychiczne) jest pogorszenie naszego samopoczucia, odczuwanie coraz większej niechęci do treningu, apatia, huśtawki nastroju, bóle mięśni, spadek apetytu i wagi, kłopoty ze snem, zmęczenie nasilające się po stosunkowo niedługim okresie ćwiczeń, podatność na kontuzje, a co za tym idzie pogorszenie wyników sportowych, pogorszenie wydolności, umiejętności technicznych, wydłużenie czasu reakcji.
Przetrenowanie ma pewną cechę wspólną z wieloma chorobami: lepiej i łatwiej im zapobiegać, niż potem leczyć. Dlatego wyjątkowo ważne jest dobranie odpowiedniego planu treningowego, biorąc pod uwagę różne czynniki, takie jak nasza obecna forma, wiek, tryb życia, a wreszcie cel, jaki sobie zakładamy (co innego zrzucić parę kilogramów, a co innego wystartować w zawodach kulturystycznych czy w maratonie). Jeśli już dojdzie do przetrenowania, konieczna może być – czasem nawet dłuższa – przerwa od ćwiczeń, a na pewno zmiana treningowych planów, diety, poprawa techniki, a wreszcie „danie na luz”: zrelaksowanie się, wyspanie, po prostu zregenerowanie fizyczne i psychiczne. Pamiętajmy, że po przetrenowaniu powrót do formy trwa dłużej niż gdybyśmy zaczynali ćwiczenia od zera…
