Wszyscy czekamy na nie z utęsknieniem, a gdy się kończą wracamy do ciężkiej pracy. O czym mowa? Jasne, że chodzi o wakacje. U sportowców uprawiających sporty zespołowe, charakterystyczne jest to, że pomiędzy sezonami zawodnicy rozjeżdżają się na kilkutygodniowe urlopy. Lenistwo na plaży, zmiana diety oraz zmniejszona aktywność – wszystko to sprawia, że forma fizyczna nie jest taka sama, jak przed sezonem urlopowym.
Odczuwają to nawet zawodowi sportowcy. Niestety, wakacje zwykle szybko się kończą i trzeba wracać do ciężkiej pracy. Oczywiście, żaden profesjonalny klub sportowy nie ściąga swoich zawodników z urlopów prosto na hale czy boiska, aby od razu rozgrywać mecze. Zawodnicy zwykle stawiają się w swoich klubach na kilka tygodni przed rozpoczęciem rozgrywek. Jest to czas wzmożonej pracy, który określa się mianem okresu przygotowawczego.
Okres przygotowawczy to etap procesu treningowego, mający za zadanie przygotowanie organizmu do wielkiego wysiłku fizycznego i psychicznego, jaki czeka podczas długiego sezonu. Odpowiednie przygotowanie zespołu do rozgrywek na poziomie zawodowym jest niesłychanie skomplikowane. Obecnie we wszystkich dyscyplinach sportów drużynowych obserwuje się coraz intensywniejsze oraz dokładniejsze przygotowanie zawodników do rozgrywek..Tradycyjny okres przygotowawczy rozpoczyna się zwykle od badań lekarskich, które pozwalają wykluczyć ewentualne urazy zawodników. Następnie sportowcy zmuszeni są przejść testy wydolnościowe. Pozwalają one ocenić braki kondycyjne zawodników, a następnie ustalić intensywność i częstotliwość jednostek treningowych, co jest istotne dla kadry szkoleniowej. Z kolei dla zawodników jest to jeden z najcięższych dni w roku. Po kilku tygodniach odpoczynku trzeba się stawić w klubie i dać z siebie jak najwięcej. Jak dokładnie wyglądają takie testy? Tego dowiedziecie się z niniejszego artykułu.
Test Coopera
12 – minutowy test, opracowany przez amerykańskiego lekarza Kennetha H. Coopera na potrzeby armii Stanów Zjednoczonych, stał się podstawą testów wydolnościowych w wielu profesjonalnych klubach sportowych. Jest to najłatwiejszy sposób pomiaru wydolności fizycznej. W czasie wykonywanej próby badany biegnie nieprzerwanie przez 12 minut po płaskim terenie, a następnie mierzy pokonany dystans. Osiągnięty rezultat porównuje się z danymi zamieszczonymi w specjalnej tabeli, z uwzględnieniem płci oraz wieku badanej osoby. Dla wyczynowych sportowców, zarówno kobiet, jak i mężczyzn została opracowana osobna tabela. Łatwość przeprowadzenia testu Coopera wynika z faktu, iż nie wymaga on skomplikowanych urządzeń ani specjalnych warunków. Zaleca się jedynie, aby 12 – minutowa próba była wykonywana na miękkiej nawierzchni, najlepiej na tartanie na stadionie lekkoatletycznym.
Beep test
Beep test to badanie, z którego coraz chętniej korzystają profesjonalne kluby w wielu dyscyplinach. Jest to wieloetapowy bieg wahadłowy o stopniowo narastającej prędkości. Test wymyślony przez dwóch naukowców z Montrealu, polega na bieganiu pomiędzy dwoma liniami, oddalonymi od siebie o 20 metrów w określonym, stale rosnącym tempie. Głównym celem dla zawodnika jest przebiegnięcie jak największej liczby takich odcinków, dzięki czemu pokonuje się kolejne etapy. Nazwa testu pochodzi od dźwięku, który informuje badanego o tym, że musi zawracać.
Beep test w teorii przewiduje 23 etapy. Bieg rozpoczyna się od prędkości 8,5 km/h, a kończy w zawrotnym tempie 18,5 km/h. Należy również wiedzieć, że etapy różnią się, gdyż pokonuje się w nich różną liczbę 20 – metrowych odcinków. Ostateczny wynik to łączna liczba pełnych etapów plus ilość przebiegniętych odcinków w niedokończonym fragmencie, czyli jeśli ukończyłeś 10 etapów i do tego przebiegłeś 5 odcinków z kolejnego, to Twój wynik to 10.5.
Ergospirometria
Test ten obejmuje sprawdzenie stanu wytrenowania całej drużyny na podstawia badania ergospirometrycznego, czyli analizy gazów oddechowych. Test ten przypomina nieco beep test i pozwala uzyskać podobne wartości. Podczas próby każdy zawodnik indywidualnie wykonuje wysiłek fizyczny o stale rosnącym obciążeniu. Jest to bieg na bieżni mechanicznej aż do momentu zmęczenia lub osiągnięcia maksymalnych wartości poboru tlenu (VO2max). Test biegowy rozpoczyna się, startując od prędkości 8,5 km/h dla mężczyzn oraz 7,5 km/h dla kobiet. Co dwie minuty tempo biegu jest zwiększane o 1,5 km/h i tak, aż do maksymalnego zmęczenia.
W dzisiejszych czasach kluby sportowe posiadają nowoczesne ergospirometry, dzięki którym po ukończonym teście można wyznaczyć m.in.: maksymalny minutowy pobór tlenu, maksymalne tętno minutowe (HR max) i maksymalną minutową wentylację płuc (VE max), wskaźnik energetyki wysiłku, jego ekonomii i zużywanych kalorii oraz indywidualny zakres tętna i tempa biegu dla progu tlenowego i beztlenowego. Są to wartości, które są niezbędne przy planowaniu okresu przygotowawczego, jak i również treningów indywidualnych.
Próba harwardzka
Test harwardzki uwzględnia podział na płeć – kobiety wykonują próbę na podeście o wysokości 46 cm, a mężczyźni 51 cm. Podczas części wysiłkowej, zawodnik musi wchodzić na stopień w tempie 30 wejść na minutę. Po zakończeniu próby odpoczywa siedząc, a osoba przeprowadzające test mierzy mu puls przez 30 sekund w następujących przedziałach czasowych:
pomiar I: od 1 min do 1 min 30 sek. (jest to czas od zakończenia wysiłku)
pomiar II: od 2 min do 2 min 30 sek.
pomiar III: od 3 min do 3 min 30 sek.
Wskaźnik wydolności (Ww) liczy się podstawiając uzyskane wartości do wzoru:
Ww = 300 s x 100 / 2 x (I + II + III)
Wyniki testu porównuje się z następującą skalą punktową:
90 pkt i więcej – bardzo dobra wydolność
80 – 89 pkt – wydolność dobra
65 – 79 pkt – wydolność średnia
55 – 64 pkt – wydolność słaba
poniżej 55 pkt – wydolność bardzo słaba
Testy wydolnościowe to jeden z najbardziej wymagających dni dla sportowców. Nie jest łatwo, po kilku tygodniach urlopu, wrócić i od razu wykazać się dobrą wydolnością. Dlatego sportowcu pamiętaj – jeśli jesteś profesjonalistą, to nie porzucaj całkowicie aktywności fizycznej podczas wakacji. Lekki trening we własnym zakresie z pewnością nie zaszkodzi.
