Wszystkie profesjonalne kluby piłkarskie opierają swoją działalność o pewną strukturę organizacyjną. Najważniejszą funkcję pełni w nich zwykle zarząd. Gdzieś poniżej w hierarchii znajdują się dyrektorzy sportowi, marketingowcy, trenerzy, masażyści, specjaliści od odnowy biologicznej oraz, co oczywiste – piłkarze. Na sukces drużyny pracuje więc cały sztab osób, których funkcjonowanie jest od siebie zależne.
Mówiąc o strukturze klubów piłkarskich raczej rzadko mówi się o skautach, którzy jak się za chwile okaże, pełnią istotną rolę w dzisiejszym futbolu. Kim są zatem piłkarscy skauci? Na czym polega ich praca? Jaką rolę pełnią w klubach piłkarskich? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Szpiedzy, czyli kim są piłkarscy skauci
Podróżują po całym świecie, co rusz zmieniają strefy czasowe, odwiedzają duże stadiony i lokalne boiska, obserwują zawodników i piszą raporty – tak, w dużym uproszczeniu, wygląda praca skautów piłkarskich. Na stanowisku skauta pracują ludzie odpowiedzialni przede wszystkim za wyszukiwanie utalentowanych piłkarzy, którzy w przyszłości mogliby stać się realnym wzmocnieniem drużyny. Mówi się, że ich praca polega na wykonywaniu zadań w cieniu i najlepiej by pozostawali niezauważeni. Praca skauta nie kończy się jednak na boisku. Zawodnicy i trenerzy rozchodzą się do domów. Zapominają o meczach, a skaut zabiera się do pracy. Analizuje, wprowadza zebrane dane do bazy i tworzy raporty, aż w pewnym momencie orientuje się, że za kilka godzin jedzie na kolejny turniej.
Wielu poszukiwaczy talentów to byli trenerzy czy też emerytowani piłkarze, którzy teraz swój piłkarski zmysł i doświadczenie wykorzystują do szukania potencjalnych następców. Nie jest jednak żelazną regułą, że były zawodnik czy trener sprawdzi się w roli skauta. Bycie skautem wymaga wielu specyficznych cech, nierzadko zbliżonych do tych, które pożądane są wśród agentów wywiadu. Oczywiście w przełożeniu na futbolowe realia. Adaptacja do nowego otoczenia, wiedza o taktyce, patrzenie na zawodnika z mentalnego punktu widzenia, to kolejne istotne umiejętności piłkarskiego szpiega.
Jak poszukiwani są utalentowani piłkarze?
Metod wyszukiwania utalentowanych zawodników jest wiele – od śledzenia centralnych rozgrywek, aż po oglądanie materiałów wideo czy obserwacje talentów na małych lokalnych turniejach. W taki sposób dostrzeżony został chociażby Karol Linetty, którym zainteresowali się ludzie z Lecha Poznań po turnieju w Wągrowcu. Metody te zależne są przede wszystkim od polityki klubu oraz sieci skautingowej. Należy wiedzieć, że działalność skautów piłkarskich nie ogranicza się tylko do młodych, perspektywicznych zawodników. Bardzo często zdarza się, że skauci obserwują zawodników dorosłych, występujących już w profesjonalnych, ale nieco mniej znaczących ligach. Jest to typowe chociażby dla skautów bogatych klubów zachodnich, którzy penetrują wschodni rynek piłkarski. Podobnie jest z obszarem działalności. Utalentowanych piłkarzy można poszukiwać zarówno w swoim mieście, jak i w odległych krajach. Jaki jest zatem wniosek? Skauting piłkarzy to jedno z najbardziej intensywnych zajęć w futbolu o niezwykle szerokim zasięgu.
W skautingu piłkarskim należy również uwzględnić rozwój cyfryzacji, który doprowadził do tego, że dziś niektórzy nie muszą wychodzić z domu, aby uzyskać o danym zawodniku podstawowe dane. W specjalistycznych programach, które zrewolucjonizowały system skautingu tworzone są profile zawodników wraz z ich statystykami, historią kariery oraz kontuzjami. Metody cyfrowe nigdy jednak nie zastąpią w pełni pracy skautów. Mogą one jedynie stanowić uzupełnienie. Ludzie, którzy chodzą na mecze z notesem, mokną w strugach deszczu, marzną czy kąpią się w słońcu będą potrzebni w profesjonalnym klubie. Bowiem tylko oni potrafią dostrzec w zawodniku talent, ocenić jego mentalność, zachowanie na boisku, etykę pracy i relacje z otoczeniem. Żadne statystyki tego nie oddadzą.
Poszukiwanie piłkarskich talentów – czy to trudne?
Zadanie to do najłatwiejszych z pewnością nie należy. Nie każdy kto ma pojęcie o piłce nożnej będzie potrafił z marszu ocenić czy dany zawodnik posiada potencjał i należycie rozwinie się w przyszłości. Czasem wnikliwa obserwacja i analiza gry nie wystarczy. Co gorsze jest to zadanie trudne, gdyż umiejętności młodego zawodnika mogą zostać zatracone nim zadomowi się on w zawodowym futbolu. Dodatkowym utrudnieniem jest również fakt, iż niekiedy skaut jednego dnia ogląda nawet setkę dzieciaków kopiących piłkę i musi wybrać tych, którzy wyróżniają się najbardziej. Ciężko znaleźć przysłowiowe „to coś”, szczególnie jeśli grupa piłkarzy nie wiele się różni od siebie. Skaut z pewnością nie może kierować się w swojej ocenie tylko takimi parametrami jak wytrzymałość, siła strzału czy szybkość – są to bowiem elementy, które można wytrenować. Najistotniejsze jest dostrzeżenie tych cech, które pozwolą stwierdzić, że dany zawodnik w przyszłości rozwinie się bardziej od swoich rówieśników, zarówno pod względem piłkarskim, jak i mentalnym. Odnalezienie w młodym piłkarzu potencjału oraz pokładów talentu wymaga wielu lat doświadczenia, ciężkiej pracy, zaangażowania oraz cech, o których wspomniałem wcześniej.
Bez skautów ani rusz
W dzisiejszych czasach rola skautingu w futbolu jest niepodważalna. Rozbudowana sieć skautingu to kluczowy element funkcjonowania wszystkich wielkich klubów piłkarskich. Coraz więcej klubów opiera swoją politykę transferową na sprowadzaniu utalentowanych zawodników i szkoleniu ich we własnym zakresie, bądź wypożyczaniu do słabszych klubów, by tam nabrali doświadczenia. Futbol to też biznes i nie ma co ukrywać, że potencjalne talenty, ściągnięte do klubu traktowane są jako inwestycja, która ma się zwrócić w przyszłości. Skauting stale się zmienia, pojawiają się nowe technologie i metody oceny potencjału piłkarza, ale jedno wciąż pozostaje niezmienne – główną rolę w tym procesie odgrywa człowiek.