Współczesna siatkówka jest sportem nowoczesnym. Charakteryzuje się tym, że każdy element gry może przesądzić o zwycięstwie jednej z drużyn. Z pewnością jednym z takich elementów jest blok. Jest to jeden ze sposobów zdobywania punktów przy własnej zagrywce. Skuteczny blok może diametralnie zmienić obraz gry i znacząco wpłynąć na wynik meczu.
Umiejętność blokowania to nie tylko szczęście i wrodzony talent – to przede wszystkim zbiór elementów, które można wytrenować. Właśnie z tego powodu postanowiłem podzielić się wiedzą na temat tak kluczowego elementu rzemiosła siatkarskiego.
Cele, rodzaje oraz zadania bloku
Do podstawowych celów bloku można zaliczyć: zdobycie punktu bezpośrednio blokiem (tzw. blok pozytywny), podbicie piłki dające możliwość wyprowadzenia kontrataku (tzw. blok pasywny) oraz zamknięcie uprzywilejowanej strefy ataku rywala, co zmusza go do działania w kierunku, w którym obrona jest zorganizowana (tzw. blok taktyczny). Ogólnym zadaniem bloku jest zatem skuteczna obrona własnego boiska przed atakami przeciwnika.
Technika blokowania – czytanie bloku, miejsce i moment wyskoku, ułożenie rąk, przemieszczanie się zawodników do bloku oraz pozycja przed wyskokiem do bloku
Odpowiednia technika blokowania ma ogromne znaczenie dla jego efektywności. W bloku niezwykle istotna jest zdolność zrozumienia tego, co zamierza zrobić gracz atakujący drużyny przeciwnej. Blok należy zaczynać zatem po zrozumieniu tego, gdzie rozgrywający przeciwników zamierza posłać piłkę (tzw. czytanie bloku). Przyjmuje się zasadę, iż w pierwszej kolejności blokuje się atakującego, który znajduje się po drugiej stronie siatki, a następnie pomaga na innej pozycji. Środkowy bloku wyskakuje do piłki krótkiej w momencie, gdy wie, że właśnie tam będzie ona wystawiona. W innej sytuacji przemieszcza się i skacze do bloku podwójnego na skrzydle, lub skacze z blokiem do ataku kombinacyjnego. W blokowaniu udział biorą również zawodnicy skrzydłowi. Włączają się oni do bloku po przeczytaniu intencji rozgrywającego. W dzisiejszej siatkówce podstawowym błędem zawodnika środkowego bloku jest nieumiejętność oceny tego, gdzie zostanie wystawiona piłka i tzw. „wieszanie” się do piłki krótkiej, gdy ta jest wystawiona na skrzydło lub do ataku kombinacyjnego.
Kolejnym elementem wpływającym na skuteczność bloku jest właściwe miejsce wyskoku. Wyboru tego miejsca dokonuje się po ocenie, gdzie rozgrywający drużyny przeciwnej posyła piłkę, a także miejsca, w którym zawodnik zespołu przeciwnego rozpoczyna wyskok do ataku. Ponadto zawodnik blokujący określa miejsce wyskoku biorąc pod uwagę rękę, którą atakuje zawodnik zespołu przeciwnego. „Skoczyć do ręki zawodnika atakującego” – tak w żargonie siatkarskim określa się taką sytuację. Równie istotną cechą bloku jest moment wyskoku. Przyjmuje się, że do zawodników, którzy skaczą wysoko należy skakać później. Podobnie jest w przypadku zawodników, którzy uderzają piłkę z opóźnieniem oraz atakują z drugiej linii.
Bardzo duże znaczenie dla efektywności omawianego rzemiosła siatkarskiego ma również ułożenie rąk, czyli płaszczyzna (powierzchnia) bloku. Ramiona zawodników wykonujących blok powinny być przy siatce, dłonie oraz górna część ramion po drugiej stronie siatki, zaś powierzchnia bloku skierowana w dół, w kierunku środka boiska drużyny przeciwnej. W czasie wykonywania bloku ręce zawodnika powinny być wyprostowane i „zablokowane” w stawach łokciowych, barkowych i nadgarstkach. Umożliwia to wykonanie skutecznego bloku oraz chroni przed kontuzjami. Nie w każdym przypadku płaszczyzna bloku jest elementem decydującym o pozytywnym zakończeniu akcji bloku. Zdarzają się sytuacje, w których zawodnicy nie są w stanie prawidłowo ułożyć rąk do bloku. Dzieje się tak zwykle, gdy środkowy bloku „wiesza się”, a następnie próbuje doskoczyć do bloku na skrzydle. W takiej sytuacji środkowy, nie mając innej możliwości odchyla dłonie i przedramiona lekko do tyłu, wykonując tym samym blok pasywny. Należy jednak pamiętać, by przedramiona były jak najbliżej siatki.
Sposób przemieszczania, który również ma wpływ na skuteczność bloku zależny jest od odległości na jaką przemieszcza się zawodnik. Krokiem dostawnym przemieszcza się na krótkie odległości, np. do ataku kombinacyjnego, do płaskiej piłki na środku. Drugą opcją jest bieg ze skrzyżowaniem nóg w końcowej fazie. Wykonuje się go m.in. przy dojściu do dwubloku na skrzydle.
Ostatnim elementem umiejętności bloku jest pozycja zawodnika przed wyskokiem. Powinna ona wyglądać następująco: nogi lekko ugięte w stawach kolanowych i skokowych, ręce podniesione nad głowę i lekko ugięte w stawach łokciowych. W treningu bloku należy baczną uwagę zwrócić na wyskok bez pogłębiania ugięcia nóg oraz opuszczania rąk przed wyskokiem. Obniżenie pozycji powoduje bowiem znaczną stratę czasu, co zmniejsza szansę na wykonanie skutecznego bloku.
Zasady treningu bloku
W treningu bloku wymienia się dwie podstawowe zasady. Pierwsza z nich mówi, że blok w każdym przypadku należy trenować razem z obroną i odwrotnie: obronę z blokiem. Druga zasada mówi natomiast, że nauczanie techniki bloku należy rozpoczynać od nauczania bloku 1 na 1, a nie od jego kroków. Przestrzeganie tych zasad ma na celu wpojenie zasady zatrzymania blokiem bezpośredniego zagrożenia jakim jest przeciwnik stojący po drugiej stronie siatki. Należy również wspomnieć, że trening bloku powinien zwracać uwagę na wszystkie wyżej wymienione elementy, które wpływają na jego efektywność.
Statystyka i psychologia prawdę Ci powie
W współczesnej siatkówce, blok – zaraz po ataku, jest drugim elementem zwiększającym dorobek punktowy drużyny. Statystyki pokazują, że blokiem zdobywa się średnio około trzy punkty na set, co stanowi blisko 25 proc. punktów zdobywanych atakiem. Przy dzisiejszym, wyrównanym poziomie siatkówki jest to niezwykle dużo. Podkreślić należy również ogromne znaczenie psychologiczne bloku. Popularne siatkarskie „czapy” bardzo często deprymują przeciwników i wytrącają ich z równowagi. Widać to szczególnie w nerwowych końcówkach setów czy meczów, kiedy to 2 – 3 bloki mogą przesądzić o końcowym wyniku spotkania. Myślę, że zarówno statystyki, jak i psychologiczny aspekt bloku potwierdza, iż jest on kluczowym elementem rzemiosła siatkarskiego w dzisiejszych czasach.
